Lord of War

Geen makkelijke taak: een scène uit Lord of War kiezen die een nauwkeuriger beschouwing waard is. De film zit namelijk vol met geniale scènes. Om dan maar bij het begin te beginnen: de opening.



Het is Nicolas cage in zijn rol als Yuri Orlov, een wapenhandelaar, die ons verwelkomt met zijn monoloog over wapens. Deze opening doet denken aan de allereerste bioscoopvertoningen. De zaaltjes in Parijs en andere steden waar de Lumières en hun concurrenten eind negentiende eeuw de nieuwe technologie aan het publiek toonden. In tegenstelling tot nu zat men niet voyeuristisch te staren in een donkere zaal; film was een onderdeel van een variétéprogramma waarin er zeker wel enige wisselwerking was tussen publiek en act.

Een vergelijkbaar contact wordt gelegd door Cage en zijn monoloog. We moeten niet denken dat we twee uur stiekem mensen gaan observeren. Het directe aanspreken van Cage herinnert ons er aan dat hier iets voor ons wordt opgevoerd. Als een circusdirecteur introduceert hij zijn show.

Dan het tweede deel. Van fabriek tot hersenstam beleven we “het leven” van een kogel en we doen dit bovendien vanuit het standpunt van de kogel. De achtbaanrit die dit oplevert doet denken aan het broodje aap over L'arrivée d'un train, de film uit 1986 waarin een trein enigszins op de camera af komt rijden. Volgens de mythe zouden er mensen bang zijn geworden tijdens de filmvertoning en zelfs weg zijn gerend. Uiteraard was men ook in 1896 niet achterlijk, maar desalniettemin zullen de beelden toen een zekere indruk gemaakt hebben. Inmiddels zijn we allemaal wel gewend aan zaken die op ons af komen op het scherm. De levensloop van de kogel brengt echter een variant op deze techniek en de bijbehorende verwondering.

Door de camera min of meer aan de kogel te “bevestigen” krijgt de kijker zelf de ervaring van de beweging (in plaats van stil zitten en zien wat er op je afkomt). Een zekere indrukwekkendheid en de vraag over hoe het shot precies gemaakt is, is niet onwaarschijnlijk. De hele long take vestigt zo in zekere mate de aandacht op zijn eigen productie. In plaats van simpelweg achterover zitten en beelden opzuigen is er enige plek voor verwondering over het beeld.

De opening van Lord of War is zo misschien wel een van de betere, moderne benaderingen van de vroegste filmervaringen. Regisseur Andrew Niccol is zich bewust van de kracht die film in de vroege jaren had, maar hij weet die kracht tegelijkertijd te vernieuwen. Lord of War speelt een spel met de kijker door hem actief te betrekken bij de film. Wij worden aangesproken door Orlov; wij beleven de reis van de kogel. Het subtieletjes toepassen van deze trucjes in combinatie met een uiterst soepel lopend verhaal – waardoor de film geen onkijkbaar postmodern kunststukje wordt – maakt dat we hier kunnen spreken over Cinema met een hoofdletter C.