Don't Look Now

Rode regenjasjes zouden nooit meer hetzelfde zijn nadat Nicholas Roeg in 1973 zijn film Don’t Look Now uitbracht. Deze horrorklassieker staat bekend om zijn puzzelachtige plot. Maar zelfs als je alles hebt opgelost, of als je de hoop hebt opgegeven, zijn er een aantal scènes die op zichzelf al bijzonder zijn.



Ter introductie voor wie het verhaal even kwijt is: nadat hun dochter is verdronken in hun achtertuin gaan John en Laura Baxter naar Venetië; deels voor Johns werk en deels om tot rust te komen. In Venetië echter lukt het John niet om los te komen van het beeld van zijn dode dochter. De scène die hier even de volle aandacht krijgt is de sleutelscène uit het begin van de film: het moment waarop de dochter – Christine genaamd – verdrinkt. Terwijl het meisje met haar gezicht omlaag in de vijver ligt, vliegt John plots op van zijn werktafel en hij rent naar buiten om haar te redden. John is te laat, maar op het moment dat hij haar uit het water tilt, horen we een harp.

Een harp. Het moge duidelijk zijn uit de begeleidende shots dat er geen harp in de buurt was, en het geluid maakt ook geen vloeiend deel uit van de achtergrondmuziek. Een harp. Een harp die opvalt heeft een functie, anders gebruik je geen harp. De vraag is: wat kan de functie zijn? Laten we eens een vergezocht lijntje uitwerpen.

Christine heet Christine, en nu mag je weten dat een naam als deze niet altijd zonder betekenis is. Als afleiding van Christus kan deze naam heel wat zeggen over de rol van het personage dat hem draagt. Christine als Christus-figuur; een kind als messias. Stel dat dit ergens op slaat, wat doet die harp er dan bij? Nou, Christine is een jong meisje en – zeer goed mogelijk – niet gedoopt. Haar dood betekent dus – volgens de Rooms-Katholieke leer – dat ze niet naar de hemel kan gaan. Gelukkig is daar John Baxter… John the Baptist… Johannes de Doper dus. John the Baptist haalt Christ(ine) uit het water en de harp klinkt. Zie het als een verbasterde doop. De harp symboliseert de ziel van Christine die alsnog naar de hemel gaat. John heeft zijn dochter toch gered.

En toen? En toen zagen we dit thema ineens terug later in de film. Tijdens hun verblijf in Venetië wordt John geplaagd door een mysterieus rood regenjasje dat door de stad zwerft en dat hem doet denken aan Christine. Laura op haar beurt sluit vriendschap met twee oude vrouwen waarvan eentje, de blinde Heather, zegt in contact te staan met Laura’s overleden kind. Halen we de Christusmetafoor er nog even bij, dan merken we dat Christine de blinde dame laat “zien”. Het overleden meisje geeft boodschappen door aan de vrouw – waarschuwingen zelfs – waardoor zij over meer informatie beschikt dan de ziende personages. Het is Christines poging om de “mensheid” (of in ieder geval haar vader John) te redden. Ze is dan wel gestorven, maar dit kan gezien worden als een opoffering omdat ze vanuit het hiernamaals Heather kan bereiken; iets wat haar in het leven nooit was gelukt als kind. Heather is het medium om de boodschap van Christine over te brengen.

Helaas gelooft John niet in de berichten van Heather; iets wat hij uiteindelijk met de dood moet bekopen. De gezinsman laat zich volledig leiden door zijn ogen, waardoor hij uiteindelijk blind wordt voor het gevaar. Zijn fascinatie met het beeld van zijn dochter – het kleine meisje in de rode cape – betekent rechtstreeks zijn einde. En zo zijn we aangekomen bij de titel. Don’t look now – kijk niet of sterf. Vertrouw niet op je ogen, want er is meer tussen hemel en aarde.